Analyseren

Interpretatie en conclusie zien wij primair als gezamenlijke taak van de mensen in de organisatie, hun partners en andere belanghebbenden in het werkveld. De gedachte is dat mensen geen advies willen van een buitenstaander maar gebruiksvriendelijke toegang tot de brondata om daarmee zelf patronen te ontdekken en beslissingen te nemen. Participatieve analyse sluit daarom goed aan op het cognitieve model van de methodologie.

SenseGuide consultants nemen zelf ook deel aan het analyse proces. Vooral wanneer er sprake is van een homogene groep mensen in het proces of een status quo in zienswijzen, dan kan een onafhankelijke blik zorgen voor een doorbraak in het denkproces.

Voor analyse hebben wij een proces ontwikkeld dat voorkomt dat mensen lukraak verhalen gaan lezen; de ervaring leert dat dit al snel leidt tot een gevoel van ‘verdrinken in data’ waardoor er juist geen patronen en verbanden meer worden gezien. Dit omvat de volgende stappen:

Analyse van kwantitatieve data

Het proces vangt aan met individuele detectie van patronen, verbanden en zwakke signalen in kwantitatieve data om die vervolgens met elkaar te delen en tot inzichten en vragen te komen. Er worden in deze fase nog geen verhalen gelezen. Het idee erachter is om eerst richting te vinden voor de analyse van verhalen.

Analyse van narratieven

Het analyseren van verhalen is vooral een proces van menselijke analyse. Mensen zien namelijk andere verbanden dan computers; ze gebruiken hun ervaring, gevoel en creativiteit én houden rekening met toeval en onvoorspelbaarheid van factoren. Hierbij gaat het om de beeldvorming en interpretatie van een cluster verhalen achter een bepaald statistisch patroon of zwak signaal.

De ervaring leert dat door het lezen van de verhalen gaandeweg andere inzichten en ook andere vragen ontstaan – door actief met de data te werken ontwikkelen de deelnemers een eigen interpretatie van de resultaten.

Thematische analyse

Ter onderbouwing van inzichten uit de narratieve analyse, voeren we een thematische analyse uit, eventueel ook in een participatieve vorm. Vanuit verschillende invalshoeken identificeren we thema’s en verbanden uit verhalen en zetten daarmee kwalitatieve informatie om in kwantitatieve indicatoren, cluster- en netwerkanalyses. Optioneel is om machine tekstanalyse hiervoor in te zetten waarbij natuurlijke taal algoritmes het werk doen. Een groot voordeel van algoritmes is dat ze geen last hebben van cognitieve bias. Daarentegen kunnen mensen weer beter reflecteren en juist de subjectiviteit en onvoorspelbare aspect maken het menselijke oordeel waardevol om ingewikkelde vraagstukken op te lossen.

Thematische systeemkaart

Een zeer populaire en krachtige tool is de systeemkaart. Een systeemkaart is een hulpmiddel om de verbanden in een systeem te visualiseren. De kaart visualiseert de thema's uit de thematische analyse en de verbanden tussen thema's en narratieven. Hiermee identificeren we clusters en netwerken die ons in staat stellen de dynamiek van een complex systeem te begrijpen.

Systeemkaarten hebben eigenlijk veel overeenkomsten met gewone geografische kaarten. We gebruiken de systeemkaart om ons te oriënteren en structuur te brengen in een overweldigende hoeveelheid informatie. (Systeem)kaarten zijn het meest effectief als ze mensen bij elkaar brengen. Door met elkaar dezelfde kaart te bekijken, de thema's en verbanden te benoemen en samen betekenis te geven, ontwikkelen de belanghebbenden in het werkveld een gedeeld situationeel begrip dat verder gaat dan hun eigen werkterrein. Hiermee kunnen zij anticiperen op de huidige situatie, toekomst en interventies die helpen naar de toekomst te navigeren.